Meer weten over Maagd en Kind met Heiligen en Schenker, of het Mystiek Huwelijk van Sint Catharina
Bijna 300 jaar lang was in de vergetelheid geraakt wie dit werk geschilderd had en wie de opdrachtgever was. Schilders signeerden immers hun schilderijen omstreeks 1500 nog niet.
Het werd in 1793 te koop aangeboden op een kunstveiling in Parijs. Tot dan toe had het altijd gehangen in de Sint Donatiuskerk in Brugge, maar die kerk was in verval en moest afgebroken worden om niet op een onvoorzien moment over de stad heen in te storten. Kunst uit de kerk werd al verkocht, en een deel werd door de Fransen in beslag genomen tijdens de Franse revolutie. In de catalogus stond dat het werk geschilderd was door Hugo van der Goes (één van de schilders bij wie Gerard David als gezel in de leer was geweest).
Het thema: het mystiek huwelijk van Sint Catharina was populair en is door meerdere 15e eeuwse schilders weergegeven, onder andere door Hans Memling en Jan van Eyk.
In 1877 werd het schilderij opnieuw te koop aangeboden op een veiling in Parijs, en gekocht door baron Edmond de Beurnonville. Toen die vier jaar later overleed, werd het schilderij, nog steeds als een werk van Hugo van der Goes, verkocht aan mrs. Lyne Stephens die het in 1895 vermaakte aan de National Gallery.
Ondertussen hadden al meerdere kunsthistorici Gerard David als maker van het schilderij genoemd, onder andere omdat Hugo van der Goes al in 1482 overleden was. Conservator Davies van de National Gallery publiceerde in 1953 een studie over het schilderij, waarin hij het evenals andere kunsthistorici beargumenteerd toeschreef aan Gerard David, en bovendien ontdekte hij wie de geestelijke op het schilderij geweest moet zijn. Op het medaillon dat aan de halsband van het hondje zit, staan twee visjes afgebeeld. Aan de hand van die afbeelding heeft Davies een onderzoek gedaan in de kerkregisters van Brugge, en concludeerde dat de geestelijke in de grijze pij Richard Visch van de Capelle moet zijn geweest. Hij had het schilderij voorbestemd om in de St. Donatiuskerk in Brugge te komen hangen bij het altaar bij zijn familiegraf.
In het midden zitten Maagd en Kind op een troon. Rechts St.-Barbara, lezend in een boek. Rechts van haar zit Sint Magdalena met in haar hand een kruikje met olie. Links St.-Catharina die in de legende van het Christuskind een ring krijgt. Volgens deze legende trouwde zij in een visioen met Christus. Na haar ontwaken droeg ze een trouwring. Links zit de schenker van wie we nu weten dat hij Richard van de Capelle (ook wel de la Chapelle) heette en dat hij cantor was in de Sint Donatiuskerk.
De figuren zitten in een omsloten tuin. Zo’n ‘Hortus Conclusus’ verwees naar de Onbevlekte Ontvangenis. Het Mystieke Huwelijk was een geliefd thema in die tijd. Sint Barbara is de heilige die zich ontfermt over alle mensen die sterven zonder dat ze te biecht zijn geweest. In die hoedanigheid is zij bijvoorbeeld de beschermheilige van de mijnwerkers en de zeelieden. In gebieden met mijnbouw wordt Sint Barbara gevierd op 4 december. Catharina was de beschermheilige van filosofie, literatuur en theologie, en Magdalena was het grote voorbeeld van een berouwvolle zondaar. Voor een geestelijke moet dit dus een bij uitstek toepasselijk thema zijn geweest. Bedenk ook, dat kunstwerken die ter schenking aan de kerk (in breedste zin) niet alleen uit dankbaarheid (voor welvaart en dergelijke) geschonken werden, maar vaak ook als boetedoening.