Meer weten


Meer weten over Kruisiging (1490)
Eén van de meest gebruikte iconische beelden uit de hele Christelijke kerkgeschiedenis is wel die van Christus aan het kruis. Boven het hoofd van Jezus hangt een bordje met de tekst INRI. Dat staat (in het latijn) Iesus Nazareni Rex Iudorum, in het Nederlands: Jezus de Nazarener Koning der Joden, het bordje waarvan Pilatus weigerde de tekst te wijzigen zoals de Rabbijn het wilde op het schilderij van de kruisiging ‘genageld aan het kruis’ het verlangde.

Rondom hem zien we links, met rood haar, Johannes de evangelist. Mogelijk is dit een zelfportret van de jonge schilder (hij was niet veel ouder dan 20 toen hij deze kruisiging schilderde). We zien het portret in meerdere schilderijen terug, onder andere een paar jaar later toen hij al een beetje kaal begon te worden als één van de Drie Koningen. Pas op een schilderij Maagd onder de maagden dat Gerard David 25 jaar later schilderde, staat in het contract dat hij zichzelf en zijn echtgenote als twee bescheiden figuranten op het paneel mocht zetten. Zodoende weten we met zekerheid hoe hij er rond zijn 45ste uitgezien heeft.

Maria staat links van haar zoon, Maria Magdalena rechts en helemaal rechts staat kerkvader Sint Hieronymus die de bijbel in het latijn vertaalde. Hij gaat vergezeld van zijn onafscheidelijke leeuw en hij is op dit beeld gekleed als kardinaal.

Een bijzonderheid is het behoud van de originele lijst uit 1490, waar aan te zien is dat er links scharnieren aan gezeten hebben; het zou dus de helft van een tweeluik geweest kunnen zijn.

Achter de koning in de rode mantel staat een man met een lach om zijn mond. Het is de enige afbeelding van Gerard David van een lachende mens. 

De meest opvallende figuur, de knielende koning Caspar, is een zelfportret van Gerard David. Je komt hem op meerdere schilderijen tegen, onder andere op het schilderij Maagd onder de Maagden. Er is een contract bewaard waarin onder andere is vastgelegd dat de schilder zichzelf en echtgenote als twee bedienden op de achtergrond mag zetten. Dat wetend (het is één van de laatste werken van Gerard David) herken je de gelijkenis van een jongere David op enkele oudere schilderijen. De korenschoof op de grond symboliseert het dorp Bethlehem.